Clara Kramer Knihy

21. júla 1941 nacisti obsadili malé poľské mestečko Żołkiew, čím sa navždy zmenil život pätnásťročného židovského dievčaťa Kláry. Všetkých susedov a známych naokolo pozabíjali alebo deportovali, no Klárina rodina sa spolu s ďalšími dvoma židovskými rodinami skryla vo vlastnoručne vykopanej pivnici. V dome nad nimi bývali Beckovci, poľská rodina nemeckej národnosti. Pán Beck bol pijan, sukničkár a, ako o sebe tvrdil, antisemita, a predsa riskoval celú vojnu život, aby jeho chránenci prežili. No nemali to s ním ľahké, ich život bol plný nepredvídateľných zvratov. Dom takmer zhorel pri veľkom požiari, ale to nebolo všetko, pán Beck usporadúval v byte nad pivnicou, kde sa skrývali Židia, pijanské večierky, na ktoré chodievali policajti a esesáci, dokonca si začal aj ľúbostný vzťah so ženou z bunkra, čím sa už aj tak neznesiteľná situácia osemnástich skrývajúcich sa Židov ešte zhoršila. O šesťdesiat rokov napísala Clara Kramerová podľa denníka, ktorý si viedla v úkryte, spomienky na tieto udalosti. Tie vás prenesú do malého tmavého bunkra, kde sa tlačilo osemnásť ľudí vrátane malých detí. Spolu s nimi budete veľa ráz tŕpnuť a zatajovať dych, keď sa iba o vlások vyhli odhaleniu. Klárina vojna je presvedčivé a zároveň dojemné svedectvo. Lyrické, dramatické a napriek hrozným okolnostiam plné nádeje a viery v prežitie.

On 21 July 1942 the Nazis took control of the small Polish town of Zolkiew, life for Jewish 15-year-old Clara Kramer was never to be the same again. While those around her were either slaughtered or transported, Clara and her family hid perilously in a hand-dug bunker. Living in the house above and protecting them were the Becks. Mr Beck was a womaniser, a drunkard and a self-professed anti-Semite, yet he risked his life throughout the war to keep his charges safe. Nevertheless, life with Mr Beck was far from predictable. From the house catching fire, to Beck's affair with Clara's cousin, to the nightly SS drinking sessions in the room just above, Clara's War transports you into the dark, cramped bunker, and sits you next to the families as they hold their breath time and again. Sixty years later, Clara Kramer has created a memoir that is lyrical, dramatic and heartbreakingly compelling. Despite the worst of circumstances, this is a story full of hope and survival, courage and love.

Clara und ihre Familie finden unerwartet Schutz bei einem Nazi in einem Hohlraum unter seinem Wohnzimmer. In ihrem Tagebuch beschreibt sie die Angst und Stille während der Besatzung. Über sechzig Jahre später erzählt sie von ihrer Hoffnung und Rettung.

Clara Kramer urodziła się w 1927 r. w Żółkwi jako Klara Schwarz. Była pierwszym dzieckiem Salki z domu Reitzfeld (1904–1959) i Meira (Majera) Schwarza (1886– 1959); w 1928 r. na świat przyszła jej młodsza siostra, Mania. Rodzina mieszkała w mieście od zawsze. Dziadek ze strony matki Szymon Reitzfeld (zm. 1941) był wraz z mieszkającymi w sąsiedztwie rodzinami Patrontaschów i Mehlmanów właścicielem tłoczni oleju, zwanej potocznie olejarnią, którą zarządzał Meir Schwarz. Historii życia autorki dziennika nie sposób opisać inaczej, jak na tle historii jej miasta rodzinnego i jego społeczności żydowskiej. Żółkiew leżała przed wojną w województwie lwowskim Drugiej Rzeczypospolitej i była dość typowym galicyjskim miasteczkiem, zamieszkanym przez Żydów, Polaków i Ukraińców . Z 4,5 tys. żółkiewskich Żydów wojnę przetrwały pod okupacją niemiecką 74 osoby. Z tej liczby po wojnie pozostały w Żółkwi dwie. Zygmunt Lajner, ostatni żółkiewski Ocalały, zmarł w 1999 r. Po Żydach w Żółkwi zostały: bryła zrujnowanej synagogi (w czasach sowieckich mieścił się tam między innymi skład soli), nieliczne mezuzy na domach w centrum miasta, resztki cmentarza zamienione w latach siedemdziesiątych na bazar i zdewastowany pomnik pamięci ofiar akcji likwidacyjnej w 1943 r., wzniesiony w latach dziewięćdziesiątych w miejscu masowych grobów. Dom Mehlmanów i schron, w którym wojnę przetrwała Klara Schwarz i jej towarzysze, istnieją do dziś. Co raz więcej mam nadziei, że Pan Bóg nam dopomoże. Ale wieść, którą p. Beck przyniósł dziś z miasta, zaciemniła nam komunikat. Znaleźli gdzieś 3 Żydów i zastrzelili ich. Ach, jaka to tragedia ginąć teraz, kiedy sytuacja polityczna jest taka dobra i wyzwolenie bliskie. [11 września] Doprawdy, człowiek siedzi na tej dziurze między robactwem i myszami i czeka na tę dobrą wiadomość, i tylko chce żyć. I pomyśleć, co myśmy tu swoje wycierpieli, aleśmy przeszli dla tego życia, i to jeszcze nie wiemy, czy nie męczymy się na darmo. [15 września] Temu, który to będzie kiedyś czytał, włosy staną na głowie. Że coś takiego może się dziać w 20. wieku i gdzie, w tych „kulturalnych Niemczech”. W biały dzień mordują tyle tysięcy ludzi i między tymi mordercami nie znajdzie się ani jeden, który się ulituje nad tymi niewinnymi istotami. Ale jak niewinni?! Winni!!! Powinni byli podnieść protest! Porwać siekiery! Oblać każdego gestapowca benzyną i podpalić, żeby w każdej akcji zginęła większa część gestapowców! Przecież świat będzie pogardzał narodem, który tak biernie dał wyniszczyć się. [16 wrzesnia] Fragmenty zapisków Clary Kramer