Tadeusz Borowski Knihy

Poviedky muža, ktorý prežil koncentračný tábor a neskôr sa zabil tak, že si doma pustil plyn. Výrazná, kontroverzná postava poľskej literatúry, Tadeusz Borowski a jeho kritizovaná aj chválená, hanobená aj vychvaľovaná zbierka poviedok. Zbierka surových, niekedy až boľavo autentických poviedok prevedie čitateľa životom talentovaného spisovateľa od jeho uväznenia, cez pobyt v Auschwitzi až po hektické časy po skončení druhej svetovej vojny. Od iných kníh s témou holokaustu sa však líši kritickým pohľadom - Borowski vnímal ako každodenný teror morálne znecitlivoval väzňov, ktorých jediným cieľom bolo holé prežitie. Opisoval ľahostajnosť voči sebe, voči druhým; privilégiá nežidovských väzňov, akým bol aj on sám; absenciu akéhokoľvek hrdinstva. Čoskoro po vydaní v Poľsku bola zbierka označená za nihilistickú, amorálnu a dekadentnú.

Obrázky z koncentračního tábora kreslené se zdrcující až otevřeností na všechny strany představuje polský autor ve svém cyklu povídek. Mučení i mučitelé v nich vystupují v pravé, nepřikrášlené ani záměrně nezhoršované podobě. Po dnes zůstávají právě pro svou pravdivost otřesným dokumentem, co byl fašismus a jaké peklo dokázal připravit lidstvu.

Povídková kniha Pożegnanie z Marią (Rozloučení s Marií), kterou vydal v Polsku krátce po válce v roce 1947, obsahovala dvě povídky ze sborníku Byli jsme v Osvětimi – Den na Harmenzách a Račte, prosím, do plynu a tři nové povídky – Rozloučení s Marií, Smrt povstalce a Bitva u Grunwaldu. Česky vyšla tato kniha až v roce 1987 a to značně rozšířená o další povídky, zejména o cyklus povídek Kamienny świat (Kamenný svět) a sbírku próz pro mládež Pewien žołnierz (O jednom vojákovi).

„Willkommen in Auschwitz“, erstmals 1963 in deutscher Übersetzung erschienen, ist eines der wichtigsten Zeugnisse der „Holocaust-Literatur“. Borowski war einer der ersten Autoren, der die Erfahrungen in den Konzentrationslagern der Nazis literarisch zu bearbeiten versuchte. Seine Erzählungen schildern die Entmutigung des Menschen in der peinigenden Situation der Lager und beleuchten die Grenzen zwischen Gut und Böse, die zu verschwimmen beginnen, wenn man nicht mehr weiß, wie lange die Hoffnung auf Befreiung hält. Borowskis unfassbare Lakonie und seine klare Sprache erreicht heute noch jeden Leser, und kein geringerer als der Nobelpreisträger Imre Kertesz hat 2002 in Stockholm Borowskis Prosa als einen Schlüssel für sein Verständnis der Entmenschlichung in der ersten Hälfte des 20. Jahrhunderts bezeichnet. Borowskis Erzählungen wurden unter dem Titel „Bei uns in Auschwitz“ nach 1963 immer wieder rezipiert. Der Schriftsteller Artur Becker hat hier eine - seine - Auswahl vorgenommen, um mit einer neuen Übersetzung heutige Leserinnen und Leser anzusprechen und Borowskis Vermächtnis neu zu beleben.

Jedno z najwybitniejszych dzieł powojennej prozy, będące źródłem głębokiej refleksji nad największą tragedią ludzkiej historii: obozami śmierci. Niniejszy zbiór zawiera najsłynniejsze opowiadania autora, m.in. Dzień na Harmenzach, Pożegnanie z Marią, Proszę państwa do gazu, U nas w Auschwitzu.Tadeusz Borowski (19221951), pisarz, publicysta, działacz polityczny; debiutował tomikiem poetyckim Gdziekolwiek ziemia (1942); po aresztowaniu w 1943 r. został przewieziony do Oświęcimia. W obozach koncentracyjnych pozostawał do końca wojny, do Warszawy powrócił w 1946 r. Tu rozpoczął się dla niego dwuletni, intensywny okres pisarski. Powstały wtedy tomy opowiadań: Pożegnanie z Marią i Pewien żołnierz (1947), Kamienny świat (1948); wszystkienawiązywały do doświadczeń pisarza-więźnia, świadomego mechanizmów deprawacji człowieka w hitlerowskim systemie obozowym. Po 1948 r. Borowski stał się zwolennikiem i propagatorem socrealistycznych dogmatów. Zginął śmiercią samobójczą. W 1953 r. ukazały się pośmiertnie: Mała kronika wielkich spraw zbiór artykułów publikowanych w 1950 r. na łamach Nowej Kultury oraz tom opowiadań Czerwony maj, obejmujący twórczość prozatorską z lat 19481951.

Pożegnanie z Marią i inne opowiadania Tadeusza Borowskiego, napisane zaraz po II wojnie światowej między 1946 a 1950 rokiem, należą do klasyki literatury polskiej i literatury wojennej. Pisarz dał w nich świadectwo przemocy okupujących Europę Niemców. Bohaterowie Borowskiego są ludźmi zlagrowanymi, czyli odczłowieczonymi, których potrzeby zostały sprowadzone do myśli o przetrwaniu, a podstawowymi motorami działań są głód i strach. W tej wstrząsającej lekturze Borowski nie analizuje zachowań i nie próbuje się wczuwać w emocje bohaterów, a jedynie opisuje beznamiętnie historie obozowe, co idzie w parze z jego przekonaniem o zezwierzęceniu człowieka w nieludzkim świecie obozów zagłady i pokazuje dobitnie, do czego doprowadziła faszystowska ideologia i jak mało znaczy człowiek w czasach wojny.

Kompletne wydanie utworów Pożegnanie z Marią, Proszę państwa do gazu i Ludzie, którzy szli Tadeusza Borowskiego, bez cięć w treści, przygotowaliśmy z myślą o uczniach nie tylko zastosowaliśmy czcionkę ułatwiającą czytanie oraz wygodne marginesy, dzięki czemu wzrok nie męczy się szybko, ale także uzupełniliśmy tekst o przypisy, wyjaśniające trudne lub archaiczne zwroty. Ponadto wydanie zawiera opracowanie z biogramem autora, streszczeniem, kluczową dla utworów problematyką oraz najważniejszymi pojęciami z zakresu literaturoznawstwa, które dotyczą Pożegnania z Marią, Proszę państwa do gazu i Ludzi, którzy szli oraz epoki, w której powstały. Opracowanie pomoże nie tylko w przygotowaniu do lekcji i do sprawdzianu, ale także będzie doskonałym materiałem powtórkowym przed egzaminem maturalnym. Seria Lektury wydawnictwa Pumilio powstaje pod opieką merytoryczną redaktorki prowadzącej, dr Agnieszki Wójtowicz-Zając, literaturoznawczyni, która dba o wysoki poziom opracowania tekstu, zgodny z podstawą programową.

Pożegnanie z Marią i inne opowiadania Tadeusza Borowskiego należą do wielkich literackich świadectw o II wojnie światowej. Opowiadania, oparte na autobiograficznych wspomnieniach autora, łączy postać Tadka, głównego bohatera, a zarazem narratora, który w pierwszej osobie opisuje swoje doświadczenie więźnia obozu koncentracyjnego. Opowiadania napisane są metodą behawiorystyczną, opisują wyłącznie zachowania i zewnętrzne reakcje ludzi, których los połączył w skrajnie nieludzkim doświadczeniu. Widzimy różne zachowania, od całkowitej bierności po próby dostosowania się i przetrwania za wszelką cenę. Ale widzimy o wiele więcej. Wstrząsające dzieło Borowskiego ukazuje wpływ doświadczenia obozowego na psychikę i moralność człowieka, stanowi wielką literacką próbę obiektywnej odpowiedzi na pytanie, czy po takim doświadczeniu jak Auschwitz można jeszcze powrócić do normalnego życia. W Pożegnaniu z Marią i innych opowiadaniach zostały zebrane zarówno opowiadania ze zbioru Pożegnanie z Marią (1947) - Pożegnanie z Marią, U nas w Auschwitzu, Dzień na Harmenzach, Proszę państwa do gazu, Śmierć powstańca, Bitwa pod Grunwaldem, jak i z tomu Kamienny świat (1948) - Krótka przedmowa, Kamienny świat, Opowiadanie z prawdziwego życia, Śmierć Schillingera, Człowiek z paczką, Kolacja, Milczenie, Spotkanie z dzieckiem, Koniec wojny, Independence Day, Podróż pulmanem, Dziewczyna ze spalonego domu, Odwiedziny, a także kilka opowiadań Borowskiego dołączonych do Pożegnania z Marią w późniejszych wydaniach: Chłopiec z Biblią, Ludzie, którzy szli, Muzyka w Herzenburgu, Ofensywa styczniowa. Lektura w szkole średniej