Soroka Paweł Knihy

Karpiński Stanisław (1870–1943), bankowiec, minister skarbu, prezes Banku Polskiego. Urodził się 23 X 1870 w Raduczu w woj. warszawskim. Ukończył szkołę realną we Włocławku, następnie szkołę handlową w Warszawie i uniwersytet w Lipsku (ekonomia). Pracę zawodową rozpoczął w r. 1893 jako urzędnik w Banku Handlowym w Warszawie. Równocześnie od r. 1896 współpracował z wydawanym przez Z. Wasilewskiego narodowodemokratycznym „Głosem”. W czasie I wojny światowej był przeciwnikiem współpracy z Niemcami, licząc na odbudowę Polski w wyniku zwycięstwa Ententy. Pod koniec wojny Karpiński zajął się opracowywaniem zasad gospodarki finansowej Polski po wyzwoleniu. Bezpośrednio po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został mianowany dyrektorem Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej (PKKP). 4 IV 1919 r. objął na wniosek ministra spraw wewnętrznych, Stanisława Wojciechowskiego, urząd ministra skarbu. 29 III 1924 r. został mianowany prezesem Banku Polskiego i równocześnie ustąpił ze wszystkich innych stanowisk (m. in. złożył mandat senatorski). Dzięki jego energii i niecofaniu się nawet przed bardzo silnym naciskiem na sfery gospodarcze, udało mu się zgromadzić niezbędny kapitał akcyjny w wysokości 100 milionów zł. Karpiński czuwał, aby Bank Polski, mimo że miał formę spółki akcyjnej, nie był wykorzystywany przez jakąkolwiek prywatną grupę kapitałową dla jej własnych celów. Stąd m.in. wynikały zadrażnienia między nim a Lewiatanem (Centralnym Związkiem Polskiego Przemyślu, Górnictwa, Handlu i Finansów). Swoje credo w sprawie zadań Banku Polskiego wyłożył następująco: „Postanowiłem stale występować przeciwko mniemaniu, jakoby w postaci Banku Polskiego powstała zwyczajna prywatna spółka akcyjna… Bank Polski został powołany przez naród i jemu tylko ma służyć”. Karpiński był zdecydowanym przeciwnikiem dopuszczenia kapitału obcego do Banku Polskiego. Występował również stanowczo przeciwko uzależnieniu Banku od wpływów rządu. Spowodowało to jego ostre konflikty z sanacją. Piłsudski uważał bowiem, że Bank Polski powinien być ściśle podporządkowany rządowi. Dlatego w r. 1929, gdy upłynęła kadencja Karpińskiego na stanowisku prezesa Banku Polskiego, nie została ona już przedłużona. Wydał w r. 1930 zbiór listów rodzinnych pt. „Z przeżyć i wrażeń wieśniaka”, a w 1931 swój pamiętnik pt. „Pamiętnik dziesięciolecia 1915–1924”. Ożeniony był z Jadwigą z Józefowiczów. Zmarł 24 XII 1943 r. w Warszawie prawie do końca prowadząc zapiski w swoim Pamiętniku… (na podst. Polskiego Słownika Biograficznego)

Prezentowana monografia stanowi pierwszą w polskiej historiografii próbę całościowego omówienia pożarów i ich następstw w Rzeczpospolitej Obojga Narodów od XVI do XVIII wieku. Opierając się na bardzo zróżnicowanych i rozproszonych źródłach rękopiśmiennych i drukowanych oraz starszej i nowszej literaturze przedmiotu, Andrzej Karpiński omawia kolejno: przyczyny wczesnonowożytnych miejskich pożarów (wojna, podpalenie, wyładowania atmosferyczne, nieostrożne obchodzenie się z ogniem), ich liczbę, rozmiary, czas trwania i częstotliwość, największe klęski ognia w wybranych kilkunastu wielkich i średnich ośrodkach miejskich, wreszcie skutki demograficzne, ekonomiczne, społeczne, urbanistyczno-architektoniczne i polityczne pożóg. Elżbieta Nowosielska opisuje rozwój ówczesnego ustawodawstwa przeciwpożarowego oraz próby zabezpieczenia się i gaszenia XVI-XVIII-wiecznych pożarów. Rozprawę opatrzono obszerną bibliografią, licznymi szczegółowymi zestawieniami i tabelami, ilustracjami, streszczeniem anglojęzycznym oraz indeksami.

Prezentowany katalog jest pierwszą w polskiej historiografii próbą całościowego zebrania wiadomości o pożarach miast i miasteczek Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI-XVIII wieku. Zawiera informacje o blisko 5000 pożarów, z których około 2000 zostało dokładniej opisanych. W szczegółowych notach uwagę zwrócono m.in. na przyczyny poszczególnych klęsk ognia, czas ich trwania, skutki, jakie za sobą pociągnęły, śmiertelne ofiary. Wszystkie zapisy dotyczące poszczególnych miast i miasteczek zaopatrzone zostały w przypisy, na końcu tomu zaś zamieszczono obszerną bibliografię.

Monografia poświęcona położeniu prawnemu, obyczajowemu i gospodarczemu kobiet w dużych miastach polskich: Warszawie, Krakowie, Gdańsku, Lwowie, Poznaniu i Lublinie

Monografia poświęcona jest gospodarce obronnej i celom polityki gospodarczo- obronnej oraz sposobom i narzędziom osiągania tych celów, w tym finansowania przedsięwzięć zaspokajających materialne potrzeby systemu obronnego państwa. W monografii przedstawiono definicje polityki gospodarczo-obronnej oraz jej związki z polityką gospodarczą i polityką obronną państwa, stosowane przez nią narzędzia, zarówno bezpośrednie nakazowe i administracyjne oraz pośrednie parametryczne i ekonomiczne. Ukazano również znaczenie gospodarki obronnej dla procesu pobudzania trwałego wzrostu gospodarczego. Zanalizowano wewnętrzne i międzynarodowe uwarunkowania funkcjonowania gospodarki obronnej oraz formułowanie i realizowanie polityki gospodarczo-obronnej Polski po roku 1990, a także trudności w jej kształtowaniu i realizacji. Uwzględniono kontekst wynikający ze zmian w kreowaniu bezpieczeństwa i sposobów jego optymalizowania. Omówiono rolę administracji rządowej i innych podmiotów formułujących i realizujących politykę gospodarczo-obronną w naszym kraju, ze szczególnym uwzględnieniem koordynującej funkcji i miejsca Ministerstwa Obrony Narodowej. Ważną częścią rozważań zawartych w monografii jest przedstawienie prawnych uwarunkowań funkcjonowania gospodarki obronnej i jej podmiotów oraz regulacji prawnych wspomagających pozyskiwanie sprzętu wojskowego i świadczenie usług dla polskich sił zbrojnych. Analizie poddano także formalno- prawne aspekty pozyskiwania środków pieniężnych na obronność w oparciu o zasoby własne i środki międzynarodowe

W monografii szczegółowo scharakteryzowano jakościowo nowe uwarunkowania funkcjonowania branży zbrojeniowej, w tym prawne uwarunkowania pozyskiwania uzbrojenia dla Sił Zbrojnych RP w czasie pandemii. A także przedstawiono towarzyszące temu zmiany w polityce obronnej, które w Polsce przejawiały się scentralizowaniem decyzji dotyczących procesu pozyskiwania sprzętu wojskowego. Ukazano, jak stopniowo wprowadzane lockdowny wpływały w przedsiębiorstwach obronnych na implementację nowych technologii i przejawiały się wprowadzeniem pracy zdalnej, czy automatyzacją lub nawet robotyzacją produkcji. Jednak z uwagi na uwarunkowania funkcjonowania tej specyficznej gałęzi przemysłu nie można było zastosować wszystkich pandemicznych rozwiązań jakie wprowadzano w przedsiębiorstwach cywilnych. Sytuacja polskiego przemysłu obronnego w tym okresie ukazana została w monografii na tle działań podejmowanych przez organy kierownicze organizacji międzynarodowych (ONZ/WHO, UE i NATO), jak i organy władzy krajowej państw członkowskich, które nie wykorzystały mechanizmów systemu zarządzania kryzysowego do walki z zagrożeniami SARS-CoV-2, co skutkowało szybszym rozprzestrzenianiem się wirusa, nadmiarowymi zgonami oraz przedłużaniem się pandemii. Uwzględnione zostało również funkcjonowanie przemysłów zbrojeniowych wybranych państw i zmiany w funkcjonowaniu międzynarodowych rynków uzbrojenia. Z rozważań zawartych w monografii wynika, że pilnym wyzwaniem dla kierowniczych gremiów państwowych jest wypracowanie algorytmu postępowania w sytuacji kryzysu epidemiologicznego, szczególnie struktury organów kryzysowych z merytoryczną obsadą kadrową oraz metodologii ich postępowania.