Dopart Bogusław Knihy

W metaforze „poety alternatyw” dopatruję się udanej próby spięcia w koherentną całość studiów i szkiców, których tematyka tylko z pozoru jest różnorodna. Z pozoru, bo różnorodność ta jest mapą wyborów, dylematów, alternatyw o nader rozmaitym charakterze: estetycznych, ideowych, życiowych, twórczych, politycznych, lecz i duchowo-religijnych. W konstrukcji tomu dostrzegamy próbę rysowania owej mapy alternatyw w układzie – jedynie trafnym – porządku życia i twórczości Mickiewicza: od klasycystycznych juweniliów po epistolograficzne krańce życia i twórczości z czasów stambulskich. Plan monografii obejmuje praktycznie wszystkie ważne, węzłowe punkty życia twórczego: od filomatyzmu, przez czasy, gdy tworzył kolejne części Dziadów, okres prelekcji paryskich, aż po rok 1855. Cały tom jest konstrukcją spójną nie tylko tematycznie (Mickiewicz), lecz również metodologicznie i językowo. Pisarstwo naukowe Bogusława Doparta łączy w sobie w sposób nieprzypadkowy, harmonijny metodologicznie inspiracje klasycznej historii literatury (z dominantą tematyczno-ideową i genologiczną) z inspiracjami głęboko pojętej myśli socjologicznej i filozoficznej. Ta fuzja metod – przy pewnej stałości tematu refleksji – stworzyła też oryginalny język badacza: bogaty terminologicznie, uspójniony kategorialnie, giętki w wyrażaniu trudnych do wyrażenia obserwacji, na przykład takich, które opisują metamorfozy światoobrazów romantycznych w ich ewolucyjnym kształcie (tu: cykliczność, wariantowość, epopeiczność etc.). Wszystkie cechy tego języka znajdziemy w książce. z recenzji prof. dr. hab. Jarosława Ławskiego

Zamieszczone w tym tomie wiersze powstały na przestrzeni wielu lat; mimo swej różnorodności tematycznej stanowią spójną całość. Sam Autor określa ten zbiór mianem „cyklu poetyckiego o duszy w czterech częściach: metafizycznej, katastroficznej, eschatologicznej oraz odrodzeniowej (rewitalizacyjnej)”. W pierwszej części tomu (Wieczny Eter) znajdują się zarówno erotyki i utwory nawiązujące do mitologii greckiej, jak i wiersze skupiające się na poezji samej w sobie, na jej tworzeniu, lub uwypuklające motyw niepokoju, a nawet cierpienia. W drugiej części (Raport z planety Pi) dominują natomiast utwory będące gorzką refleksją nad kondycją współczesnego człowieka – nad jego bezwolnością, poddaństwem, brakiem indywidualności i wyobcowaniem ludzi pragnących cnót i dobra, którzy z tego powodu stają się celem pogardy i upokorzenia. Podobnego nastroju można dopatrzeć się w tych wierszach, które skupiają się na groźnym, niszczycielskim i bezlitosnym charakterze natury, a nie na jej pięknie. Trzecia część (Mój dom podziemny) sprawia wrażenie najbardziej osobistej, ponieważ zawiera utwory wspominające młodość, przepełnione tęsknotą za dzieciństwem i domem rodzinnym oraz refleksjami nad ich utratą. Czwartą i zarazem ostatnią część stanowi poemat Pod powiekami. Ze względu na swój oniryczny, niezwykły, wręcz abstrakcyjny charakter pozostawia on Czytelnikom najwięcej pola do interpretacji. Tom został wzbogacony aż 40 ilustracjami (głównie reprodukcjami malarstwa polskiego i światowego), które mogą okazać się pomocne w interpretacji wierszy, a na pewno wzbogacą doznania estetyczne Czytelników.