Tomasz Grzywaczewski Knihy

Od slunečnicových polí Podněstří k minovým polím Doněcka provádí autor čtenáře v knize Hranice snů. Neuznávané státy na území bývalého Sovětského svazu, jako je Náhorní Karabach, představují časované bomby, jejichž konflikty mohou kdykoli znovu propuknout. V těchto oblastech, od Podněstří přes Abcházii a Jižní Osetii až po Doněckou a Luhanskou republiku, umírali a prchali civilisté, vládla etnická nenávist a budoucnost je nejistá. Některé konflikty jsou zapomenuty, jiné jsou na denním pořádku zpráv, a skutečné smíření se zdá být v nedohlednu. Autor popisuje, že kniha je výsledkem jeho cestování po postsovětských neuznávaných státech v letech 2014–2016. Každá výprava zachytila konkrétní místo a historický moment, v němž tyto republiky-nerepubliky existovaly. Tyto oblasti procházejí násilnými a krutými proměnami. Například v roce 2015, kdy navštívil Náhorní Karabach, netušil, že o rok později dojde k eskalaci konfliktu. Když byl na frontě u Doněcku, sledoval počátky dlouhodobé války zaměřené na vyčerpání Ukrajiny. Když kniha dorazí k čtenářům, situace v těchto zemích může opět změnit. Přesto je to především vyprávění o lidech, kteří se se mnou podělili o hranice svých snů čtvrt století po pádu sovětského impéria.

Tu nie ma prostych historii i prostych odpowiedzi na trudne pytania. Tu zawsze żyje się niepewnie, coś każe siedzieć na walizkach i spać z otwartymi oczami. To miejsce dobre dla przemytników, uciekinierów i starców. Chociaż tej granicy od dawna już nie ma, życie nadal toczy się przygranicznym rytmem. Granica ciągle tkwi w głowach i we wspomnieniach zarówno tych, którzy nie dali się wypędzić, jak i tych, których dawno wypędzono. Wymazana granica Tomasza Grzywaczewskiego to reporterska wyprawa wzdłuż granic II RP od Kaszub, przez Wielkopolskę, Śląsk, Bieszczady, po Kresy Wschodnie, Mazury i Pomorze. Autor odnajduje ostatnich pamiętających przedwojenne granice i ich znikanie nad Bałtykiem, na Śląsku Cieszyńskim, w wioskach Bojkowszczyzny, wysiedleńców z akcji Wisła, ocalonych z rzezi na Wołyniu, mieszkańców dawnych rubieży Polski na Huculszczyźnie, Pokuciu, Polesiu, nad Dźwiną i na krańcach Litwy. Opowieść o tym, jak dziś żyje się przy nieistniejącej granicy, snują także nieliczni dobrowolni strażnicy pamięci oraz młodzi, którzy pragną żyć jak w XXI wieku przystało, ale którym brzemię pogranicza na to nie pozwala. Zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Od Donbasu przez Naddniestrze, Abchazję i Osetię Południową aż po G�rski Karabach. Mieszkańcy postsowieckich państw nieuznawanych od ponad ćwierć wieku padają ofiarą wielkiej mocarstwowej polityki. Tomasz Grzywaczewski wyruszył w podr�ż po tych widmowych republikach. Opisał procesy historyczne i wielką politykę. Wyjeżdżając do G�rskiego Karabachu w 2015 roku, nie przypuszczał, że już w rok p�źniej dojdzie tam do niespotykanej od dw�ch dekad eskalacji konfliktu. Będąc zimą 2015 roku na froncie pod Donieckiem, nie podejrzewał, że obserwuje pierwszy akt długotrwałej uśpionej wojny. Widział natomiast, jak w cieniu nieustających konflikt�w toczy się codzienne życie. Ta książka to osobiste historie tych, kt�rzy ćwierć wieku po upadku sowieckiego imperium marzą o normalności, o posiadaniu paszport�w, kt�re pozwolą im swobodnie podr�żować, o walucie, kt�ra ma jakąś wartość, i o reprezentacjach startujących w mistrzostwach i igrzyskach na takich samych prawach jak inni ? pod własnymi barwami. A przede wszystkim marzą o pokoju.?Książka Tomasza Grzywaczewskiego zabiera nas w inny wymiar, do r�wnoległej rzeczywistości, w kt�rej Abchazja wygrywa z Pendżabem w finale piłkarskich mistrzostw świata (tyle że organizatorem turnieju nie jest FIFA, ale CONIFA), pieniądze są z plastiku i przypominają żetony do w�zk�w w markecie (to w nieuznanym Naddniestrzu), a nieistniejąca oficjalnie granica (pomiędzy nieuznaną Osetią Południową a resztą Gruzji) dzieli faktycznie na p�ł wioski i pastwiska. Poradzieckie parapaństwa istnieją już trzecią dekadę i nic nie wskazuje na to, by miało się coś zmienić. Przeciwnie, do starych dołączyły ostatnio tak zwane republiki ludowe w ukraińskim Donbasie. Blisko granic Polski i UE rozciągają się Dzikie Pola XXI wieku. Warto je poznać.? Wojciech G�recki

Mocny reportaż z wyprawy wzdłuż Transpolarnej Magistrali Kolejowej nazywanej Drogą Umarłych. Miała być wielkim dziełem Stalina. Nigdy jej nie dokończono. Tomasz Grzywaczewski odkrywa przerażającą prawdę o Syberii. Opustoszałe, ziejące chłodem baraki. Pojedyncze wieżyczki strażnicze, porzucone w nieładzie aluminiowe miski i przegniłe buty. Powyginane szyny i zakopane w śniegu rdzewiejące lokomotywy. Transpolarna Magistrala Kolejowa. Siedemset kilometr�w tor�w okupionych bezsensownym cierpieniem dziesiątk�w tysięcy niewolnik�w. Marzenie Stalina porzucone w dniu jego śmierci. Kolej widmo zagubiona w dzikiej tajdze i tundrze. W miejscu, w kt�re przez ostatnie p�ł wieku zapuszczali się tylko myśliwi z rdzennych lud�w zamieszkujących te tereny.