O miłości do życia. Seria: Meandry Kultury

Viac o knihe

Jak pisze Fromm Człowiek przygnębiony odczuwa w sobie coś na podobieństwo pustki, jakby był sparaliżowany, jak gdyby brakowało mu czegoś do bycia aktywnym, jak gdyby nie był w stanie dobrze poruszać się z powodu braku czegoś, co skłoniłoby go do działania. Kiedy posili się, to uczucie pustki, bezwładu, słabości może na chwilę ustąpić i wtedy ktoś taki czuje: jestem przecież kimś, mam przecież coś, nie jestem nikim. Człowiek wypełnia się rzeczami, ażeby wyprzeć wewnętrzną pustkę.I dalej w innym miejscu: Wychodzę z założenia, że człowiek jest o wiele bardziej destrukcyjny, bardziej okrutny niż zwierzę. Zwierzę nie jest sadystyczne, zwierzę nie jest wrogie życiu; a ludzkie dzieje są zapisem niewyobrażalnych okrucieństw i niesamowitej destrukcyjności. Z tego punktu widzenia nie należy umniejszać siły, intensywności agresji. Jednak nie uważam, że źr�dło tej agresywności tkwi w pierwiastku zwierzęcym lub w instynktach lub też w naszej zwierzęcej przeszłości. Ludzka agresywność, o ile jest silniejsza niż ta zwierzęca, ma swe uzasadnienie raczej w specyficznych warunkach ludzkiej egzystencji. Agresywność jest zła, destrukcyjność jest zła, ale jest ona ludzka. Jest możliwością osadzoną w człowieku, w nas wszystkich manifestującą się wtedy, kiedy człowiek nie rozwija się w lepszy, bardziej dojrzały spos�b.