Wojtczak Jarosław Poradie kníh

Rankiem w niedzielę 16 września 1810 roku ksiądz Miguel Hidalgo, proboszcz wiejskiej parafii Dolores w pobliżu Guanajuato, leżącej 440 km na północny zachód od miasta Meksyk, zaczął bić w dzwon kościoła, aby zgromadzić ludzi w świątyni wcześniej niż zwykle. Kiedy się zebrali, wszedł na ambonę i wezwał parafian, aby przyłączyli się do powstania przeciwko Hiszpanom i obalenia trzystuletniego ucisku kolonialnego. Wezwanie ojca Hidalgo, znane jako Okrzyk z Dolores, zapoczątkowało krwawą wojnę o niepodległość Meksyku. Do powstania przyłączyły się tysiące Indian oraz Metysów, głównie chłopów, rzemieślników, fornali i pasterzy, miejskiej biedoty i księży z zapadłych wiosek, ale władza hiszpańska trzymała się mocno i długo dawała odpór buntownikom. Dopiero po 11 latach, w 1821 roku, dzięki porozumieniu rojalistycznego generała Agustina Iturbide oraz przywódcy ruchu niepodległościowego Vicente Guerrero Meksyk stał się niepodległym państwem. Cena była jednak straszna, gdyż wojna faktycznie domowa pochłonęła od 250 do 500 tysięcy ofiar. Zajmująco pisze o niej Jarosław Wojtczak, rekordzista, jeśli idzie liczbę książek wydanych w serii Historyczne Bitwy, znawca dziejów obu Ameryk, indianista, autor podkastu Indianie i blade twarze na Youtube.

„Czarny Kocioł wyciągnął amerykańską flagę i zatknął ją na długą tyczkę wraz z kawałkiem długiej materii. Stał pod namiotem z gwiaździstym sztandarem powiewającym na wietrze i wołając, że to nieporozumienie, wzywał ludzi do gromadzenia się wokół flagi i zachowania spokoju. Wokół niego zbierały się tymczasem tłumy kobiet, dzieci i starców wierząc, że tak długo ja będzie powiewać nad nimi flaga Stanów Zjednoczonych, wojsko nie będzie do nich strzelać. Od strony obozu Białej Antylopy i Wojennego Czepca (…) nadciągały nowe grupy Indian wystraszone strzałami żołnierzy. Biała Antylopa szedł na przedzie z wiarą w magiczną moc flagi (…). Gdy dotarł do namiotu Czarnego Kotła, dołączył do nich Stojący w Wodzie i wodzowie wyszli naprzeciw wojska, aby powiedzieć, że nie chcą walczyć. W ich stronę natychmiast posypały się kule. Zawrócili więc i pobiegli z powrotem do obozu.” Książka prezentuje najważniejszą bitwę okresu kolonizacji Wielkich Równin przez Amerykanów. Masakra Czejenów i Arapahów nad potokiem Sand Creek w Kolorado na zawsze pozostała symbolem krwawej eksterminacji i śmierci ludzi, których jedyną winą było to, że bronili tradycji i ziemi swych przodków.

W 1652 roku Holendrzy założyli stację zaopatrzeniową dla swoich statków w Kapsztadzie na południowym krańcu Afryki, koło Przylądka Dobrej Nadziei. W niedługim czasie jej mieszkańcy, głównie mieszanina Europejczyków uzupełniona miejscową ludnością afrykańską oraz kolorowymi niewolnikami sprowadzonymi z Malajów, zasiedlili nie tylko sam Kapsztad. Wielu z nich, mając nadzieję znaleźć więcej swobody, powędrowało w głąb lądu w poszukiwaniu nowego terytorium, bogactwa i perspektyw rozwoju. Ta heterogeniczna populacja przeszła do historii pod nazwą Burów białej społeczności, stopniowo wkraczającej na północ i wschód południowej Afryki. Tereny te jednak zamieszkiwały miejscowe ludy, które potrafiły zażarcie bronić swojej ziemi, dlatego Burowie musieli toczyć z nimi ciężkie, nie zawsze zwycięskie walki. W 1806 roku władzę nad Przylądkiem i ziemiami leżącymi poza nim przejęła Wielka Brytania. Z czasem Brytyjczycy zaczęli wprowadzać przepisy, które Burowie uznali za godzące w ich wartości i tradycję, dlatego od 1835 roku zaczęli tysiącami opuszczać Przylądek, a potem udali się w tak zwaną Wielką Wędrówkę. Kiedy powędrowali dalej na północ i wschód, weszli z kolei w konflikt z różnymi żyjącymi na szlaku ich wędrówki ludami, które okazały się groźnym przeciwnikiem. Niniejsza książka przedstawia historię tych konfliktów, migracji i wojen. JAROSŁAW WOJTCZAK prawnik, podróżnik, pisarz historyczny, autor wielu monografii poświęconych historii Ameryce Północnej i Południowej. W 2013 roku za pracę twórczą otrzymał Brązowy Krzyż Zasługi, a w 2015 odznakę Ministra Kultury Zasłużony dla Kultury Polskiej. W Wydawnictwie Napoleon V opublikował jak dotąd książki Apacze. Tygrysy rasy ludzkiej, 40 najsłynniejszych bitew z Indianami na Zachodzie oraz Seminole. Węże z bagien Florydy.

W latach 1790–1791 rząd Stanów Zjednoczonych stanął w obliczu pierwszego wielkiego kryzysu związanego z atakami Indian zamieszkujących ziemie pomiędzy rzeką Ohio a Wielkimi Jeziorami. Bez uzyskania kontroli nad tymi obszarami trudno było myśleć o rozwoju osadnictwa na zachód od gór Appalachów. Wybór był prosty: rząd amerykański mógł je od Indian wykupić albo wydrzeć zbrojnie. Pierwsze kampanie zakończyły się jednak bolesnymi porażkami Amerykanów. Dotkliwa była zwłaszcza klęska gen. St. Claira nad rzeką Wabash w listopadzie 1791 roku. Na polu walki zostawił on 800 poległych, czyli więcej niż zginęło w którejkolwiek z bitew wojny o niepodległość. Tę wpadkę udało się zmazać dopiero w 1794 roku, gdy nową armię poprowadził przeciwko Indianom zdolny generał Anthony Wayne. 20 sierpnia pod Fallen Timbers (pol. Zapora z Pni) w dzisiejszym stanie Indiana rozbił on połączone siły Indian i brytyjskiej milicji. W następnym roku pokonani tubylcy w traktacie podpisanym w forcie Greenville oddali większość swoich ziem. W 1803 roku ta część kraju weszła pod nazwą Ohio w skład Stanów Zjednoczonych jako siedemnasty stan Unii. Pisze o tym Jarosław Wojtczak, znawca dziejów Indian północnoamerykańskich i jeden z najbardziej poczytnych autorów serii „Historyczne Bitwy”.

Interesująca, przystępnie napisana praca poświęcona jednemu z najciekawszych epizodów wojny siedmioletniej 1754-1763 r. w Ameryce Północnej obronie Quebecu, a dokładnie bitwie nad rzeką Św. Wawrzyńca, gdzie Quebec był najważniejszym bastionem. To ostatni akt rywalizacji francusko-angielskiej w Ameryce i to właśnie tu potęga Francji w Ameryce Północnej została złamana. Upadek twierdzy przesądził o wyniku francusko-brytyjskiej rywalizacji o Kanadę. Sprawił, że prowincja przypadła Anglii. Autor wprowadził nas w kanadyjskie lasy, gdzie zmagały się siły Francuzów i Indian z Anglikami. Przejrzyście i ciekawie opisuje źródło, przebieg i skutki batalii. Około godz. 9.00 szyk francuski, odległy od cienkiej, czerwonej linii Brytyjczyków o nieco ponad 500 metrów, ruszył powoli do przodu. Ukryci w krzakach francuscy strzelcy wyborowi otworzyli ogień, w wyniku którego w szeregach brytyjskich padły pierwsze ofiary. Kiedy linia nacierających Francuzów znalazła się w odległości 100 metrów, oba brytyjskie działy dały ognia, ale maszerujące powoli szeregi w czerwonych mundurach wciąż milczały. Gdy przeciwników dzieliło już tylko 40 kroków, Brytyjczycy zatrzymali się i oddali pierwszą salwę, która zabrzmiała jak wystrzał artyleryjski. Chmura gęstego prochowego dymu spowiła na chwilę brytyjskie szeregi. Pod jej osłoną żołnierze załadowali broń, zrobili kilka kroków do przodu i wystrzelili ponownie. Dwie salwy oddane z bliskiej odległości dosłownie skosiły szeregi Francuzów. Kiedy wiatr rozwiał dym, Brytyjczycy ujrzeli, jak główna część francuskiego ugrupowania cofa się w zamieszaniu do Quebecu, a reszta uchodzi w kierunku rzeki St. Charles.

W latach 1817-1858 Stany Zjednoczone stoczyły na Florydzie trzy wojny z Seminolami i ich sprzymierzeńcami. Ich historia jest ogólnie mało znana, nawet w samych Stanach. A przecież trwały one znacznie dłużej i miały dużo większą skalę niż wiele innych wojen indiańskich na Zachodzie, także tych najbardziej znanych na całym świecie. Druga z nich ciągnęła się siedem lat, zaangażowała większość ówczesnej armii USA i zepsuła reputację prawie wszystkich kolejnych dowódców amerykańskich. W związku z tym, że walki toczono nie tylko w celu zajęcia nowych ziem, ale i odzyskania zbiegłych niewolników, którzy zresztą stawiali temu zbrojny opór, wojny w dużym stopniu przyczyniły się do narodzin ruchu abolicyjnego. Rezultatem ich wszystkich było ostatecznie to, że na Florydzie pozostał tylko jeden na dziesięciu Indian, którzy mieszkali tam wcześniej, a ona sama stała się kolejnym stanem.

Historia odnotowuje niewiele bardziej dramatycznych wydarzeń niż starcia białych z Indianami na zachód od Missisipi w XIX stuleciu, zwłaszcza w okresie rozpoczętym sławną gorączką złota w Kalifornii w 1849 roku, a zakończonym tragedią nad Wounded Knee w 1890. Teatr działań wojennych był ogromny i niezwykle zróżnicowany walki toczyły się na obszarach od Minnesoty do wybrzeży Oceanu Spokojnego i od Kanady po granice Meksyku. Największe ich nasilenie miało miejsce w latach 60. i 70. Okres ten naznaczyły także próby pokojowego rozwiązania narastających konfliktów za pomocą traktatów. Biali uznali, że da się przekonać Indian, by pogodzili się z nieuchronnym, oddali większość swojej ziemi i pozwolili zamknąć się w wyznaczonych im rezerwatach pod kontrolą rządu i na jego utrzymaniu. Jednak wiele plemion nie było przygotowanych do zmiany tradycyjnego trybu życia i odmawiało przejścia do rezerwatów. Starano się je wobec tego zmusić do uległości siłą, co skutkowało wysyłaniem przeciwko nim wojska i nakręcało spiralę konfliktu.

Pod koniec lat dwudziestych XIX w. amerykańscy osadnicy w Teksasie, których wcześniej rząd meksykański sam zachęcał do kolonizowania północno-wschodnich kresów, podjęli próby uniezależnienia się od Meksyku. Wraz z upływem lat, ufni w swoją siłę i protekcję Stanów Zjednoczonych, nabierali pewności... číst celé

Podczas I wojny światowej Imperium Osmańskie było sprzymierzeńcem Niemiec i Austro-Węgier. W styczniu 1915 r. ponad 20 000 żołnierzy tureckich wyruszyło z pustynnego regionu Negew na południu Palestyny i przekroczyło pustynię Synaj, aby zaatakować Kanał Sueski, znajdujący się wtedy pod kontrolą... číst celé