Nęcka Edward Knihy

Czy umysł można trenować, tak jak trenuje się mięśnie? Jak trzeba zorganizować trening mentalny, aby miał sens? Czy efekty takiego treningu są wydatne? Czy są długotrwałe? Czy efekty treningu generalizują się, obejmując nie tylko ćwiczoną funkcję lub sprawność, ale również sprawności ogólne, w tym inteligencję? Czy ma znaczenie, kto trenuje jaką ma wyjściową sprawność umysłową lub poziom inteligencji? Ludzie zawsze marzyli o ulepszeniu samych siebie. Filozofia, szczególnie etyka filozoficzna, była uprawiana jako refleksja nad moralnością, ale też jako możliwa droga moralnego doskonalenia człowieka. Systemów religijnych właściwie nie sposób sobie wyobrazić bez takiego czy innego programu moralnego samodoskonalenia. Czy te wysiłki coś dały, to osobna kwestia. Wraz z rozwojem nowożytnej nauki, marzenia o ulepszeniu człowieka objęły inne, poza moralnością, obszary i dziedziny życia. Rozwój biologii i medycyny poprawił stan naszego zdrowia, wydłużył czas życia i poprawił jego jakość. Rozwój fizyki i chemii zmienił otoczenie człowieka i zwielokrotnił jego możliwości. O rewolucji informacyjnej można powiedzieć, że zmieniła nasze życie gwałtownie i radykalnie. Czy poprawiła, to się dopiero okaże. Na tym tle ostatnio szczególnie wyróżniają się treningi poznawcze. W przeciwieństwie do psychoterapii, ich praktykowanie nie wymaga żadnego certyfikatu. A ponieważ daje się zauważyć silna i szeroko rozpowszechniona wiara w ich skuteczność, coraz więcej osób i firm funduje sobie lub swoim pracownikom tego rodzaju usługi. Trening poznawczy dzisiaj to nie tylko dziedzina badań, ale również coraz bardziej rosnący biznes. Na rynku działają liczne firmy sprzedające zestawy ćwiczeń poznawczych, zwykle w postaci gier komputerowych. Produkty te są na ogół reklamowane jako ćwiczenia rozwijające mózg, a konkretny zestaw ćwiczeń poznawczych zazwyczaj nosi nazwę zawiązującą do euronauka, np. neurobik (ang. Neurobics), w analogii do aerobiku . Nie znaczy to oczywiście, że mamy tu do czynienia z oddziaływaniem bezpośrednio ulepszającym mózg, dane empiryczne dotyczące skuteczności neurotreningów nakazują daleko posunięty sceptycyzm. W związku z możliwymi nadużyciami, a także ze względu na naturalną potrzebę poznawczą, trzeba postawić pytanie o skuteczność treningu poznawczego. Temu służy ta książka. Jej głównym celem jest przedstawienie czytelnikowi ogólnej panoramy tego obszaru badawczego i aplikacyjnego współczesnej psychologii, który dotyczy różnych form treningu poznawczego. Opisując treningi, będziemy wielokrotnie stawiać pytanie, czy są one skutecznym narzędziem usprawniania różnych funkcji umysłu ludzkiego. A badając skuteczność, trzeba poddać się rygorom intelektualnym wymaganym od metodologicznie poprawnego badania naukowego.

Społeczność naukowa wypracowała i stosuje w praktyce pewne standardowe zasady formalne, które obowiązują wszystkich autorów prac naukowych. Dotyczą one stylu wypowiedzi, kolejności określonych fragmentów tekstu, sposobu cytowania literatury, zamieszczania tabel itd. Takie standardy są ściśle przestrzegane w periodykach naukowych, a czytelnicy i redaktorzy taj już do nich przywykli, że nie akceptują prac nie spełniających odpowiednich wymagań formalnych. Dlatego nie chcemy, aby traktowano nasz poradnik jak swoistą 'książkę kucharską' do pisania prac magisterskich, artykułów lub raportów; zresztą sporządzenie czegoś takiego jest niemożliwe. Nie należy więc liczyć na mechaniczne wypełnianie przepisu, którego tu nie ma, a jedynie kierować się proponowanymi wskazówkami w pisaniu własnego, ciekawego, twórczego tekstu.

Czy trenowanie (stymulowanie, rozwijanie) twórczości w ogóle jest możliwe? Jeśli jest możliwe, to czy warto się nim zajmować? Jeśli warto, to w jaki sposób to czynić? Jeśli możliwe jest ćwiczenie ruchów dowolnych lub pamięci, to dlaczego nie mielibyśmy ćwiczyć myślenia twórczego? Trenowanie twórczości jest możliwe tylko pod warunkiem, że myślenie i działanie twórcze potraktujemy tak samo jak wszelkie inne rodzaje aktywności człowieka. Nie chodzi o to, żeby pozbawiać twórczość specyficzności, lecz o to, by ją odmitologizować. A to znaczy, że trzeba odejść od romantycznej wizji twórczości jako czegoś nadzwyczajnego, tajemniczego, niemal nadprzyrodzonego i całkowicie odpornego na działanie zabiegów stymulujących.

Psychologia: wprowadzenie to nowoczesny podręcznik autorstwa Edwarda Nęcki – wybitnego polskiego naukowca, twórcy oryginalnej teorii inteligencji i doświadczonego nauczyciela akademickiego. W 10 rozdziałach, w przystępny i zajmujący sposób, omówiona została zarówno specyfika samej dyscypliny, jak i jej podstawowe zagadnienia (takie jak zachowanie, uczenie się, emocje, motywacja, poznanie, inteligencja, osobowość) z uwzględnieniem historii i najnowszych badań. Książka jest przeznaczona dla słuchaczy pierwszych lat studiów psychologicznych oraz studentów tych kierunków, gdzie „Wstęp do psychologii” jest przedmiotem kursowym. Szczególnie cenię w wykładzie Edwarda Nęcki to, że konsekwentnie zwalcza naukę śmieciową, że nie pozwala zapomnieć czytelnikowi, że bez teoretycznie i metodologicznie mocnych badań naukowych nie jest możliwe udzielanie pomocy psychologicznej osobom jej potrzebującym. Owa pomoc, szerzej: praktyka psychologiczna, musi być – że odwołam się do modnego anglojęzycznego określenia – evidence-based practice. I to stanowisko Autora mocno wybrzmiewa w jego wykładzie. z recenzji prof. Jerzego Brzezińskiego Bardzo pozytywnie oceniam strukturę książki (…). Rozwiązanie zaproponowane przez autora ma tę ważną zaletę, że dostarcza spojrzenia na psychologię w całościowej perspektywie, co też znacznie zwiększa krąg potencjalnych czytelników książki. Z oczywistych względów będzie ona bardzo istotna dla studentów psychologii, ale nie tylko. Psychologia stała się bowiem jedną z kluczowych dziedzin w edukacji na wielu kierunkach studiów, z zakresu nauk humanistycznych, medycznych, politycznych, zarządzania i wielu innych. z recenzji prof. Czesława Nosala