Czy twórczość Tadeusza Różewicza skrywa jeszcze niespodzianki? Ten najczęściej
bodajże komentowany poeta ciągle jeszcze wymyka się komentatorom. Podobnie
ciemne wiersze Aleksandra Wata nie doczekały się zadawalającej wykładni.
Książka Tomasza Żukowskiego łącząca obu poetów pod zaskakującym tytułem
„Obrazy Chrystusa w twórczości Aleksandra Wata i Tadeusza Różewicza” pokazuje,
że poezja obu twórców jest rewolucyjna i głęboko zakorzeniona w tradycji
sprzeciwu oraz europejskiej refleksji krytycznej. Radykalny ateizm i
programowa areligijność tego pisarstwa stanowi wyzwanie dla każdego, kto
próbuje czytać je w metafizycznym kontekście chrześcijaństwa albo judaizmu. -
Stanisław Obirek
O tym, czego nie chcemy wiedzieć Głębokie, rzetelne i wielopoziomowe studium
nad postawą Polaków wobec Zagłady. Autor pokazuje na licznych i konkretnych
tekstach kultury, jak społecznie i zwykle nieświadomie dokonujemy
samowybielania. Teoretycznie powinniśmy wiedzieć, a jednak nie wiemy, co się
stało z Żydami podczas okupacji i jaki był w tym udział Polaków. Zgromadzono
dane, przeanalizowano je, ale przy tym wytworzyła się dziwna umiejętność
niedostrzegania tego, czego udało się nam o sobie dowiedzieć. Sedno problemu
wciąż spowija milczenie. Żukowski wykazuje, w oparciu o najgłośniejsze filmy i
książki ostatnich siedemdziesięciu lat, jak powstają, pracują i przekształcają
się mity służące retuszowaniu wizerunku Polaków. Sprawdza, jak i którędy do
kanonu pamięci o relacjach polsko-żydowskich wlewają się stereotypy i jakie są
tego konsekwencje. Tylko takie, odważne i bezkompromisowe naukowe działania
dają szansę na przezwyciężenie emocji i oswojenie przeszłości. Odmowa
konfrontacji z prawdą i utwierdzanie milczenia prowadzi donikąd nierozpoznana
agresja powraca, urazy stają się silniejsze. Ta książka to historia polskiej
choroby, diagnoza i recepta w jednym. Tomasz Żukowski - historyk literatury.
Pracuje w Instytucie Badań Literackich PAN. Zajmuje się problemami dyskursu
publicznego w Polsce; interesuje się funkcjami obrazów Żyda i ich rolą w
definiowaniu polskiej tożsamości oraz narracjami o PRL-u i komunizmie po roku
1989. Współautor tomu Zagłada w Medalionach Zofii Nałkowskiej. Tekst i
konteksty oraz książki Przemoc filosemicka? Nowe polskie narracje o Żydach po
roku 2000.
Historia pod specjalnym nadzorem W Polsce trudno swobodnie mówić o Zagładzie,
choć wszystko, czego dowiedzieliśmy się przez ostatnie dwadzieścia lat, zmusza
do pytań o rolę Polaków w eksterminacji. Żukowski wydobywa niepisane reguły
opowiadania o wojnie i Holocauście, pokazuje czego dotyczą i jak się je
egzekwuje. Co myślą o nich ci, którzy je widzą, i jak radzą sobie z nimi ci,
którzy chcieliby je obejść. Co udaje się powiedzieć pod presją. Borykali się z
nią wszyscy po jednej i po drugiej stronie muru. W książce można przeczytać o
autorach znanych Baczyński, Miłosz, Broniewski, Rudnicki, Szymborska, Różewicz
ale i takich jak Władysław Szlengel czy Calek Perechodnik, których dopiero
odkrywamy. Historie ich zmagań z tematem mogą stać się dla nas impulsem do
refleksji i zmiany. Bo jeśli chcemy coś zmienić i skierować nasze spory o
wojnę na racjonalne tory, najpierw powinniśmy zrozumieć, co się właściwie
dzieje z naszą opowieścią o przeszłości.
