Tadeusz Kopyś Knihy

Zwykło się uważać, że Polonia na świecie stanowi najliczniejszą diasporę. Biorąc jednak pod uwagę wielkość narodu, to diaspora węgierska jest wyjątkowa, ponieważ na 10 mln Węgrów w kraju, aż 5 mln Madziarów żyje w krajach sąsiednich oraz na emigracji na wszystkich praktycznie kontynentach. Węgrzy opuszczali Ojczyznę głównie z powodów politycznych, ale także ekonomicznych. W czasach dyktatury Janosa Kadara, po rewolucji w 1956 roku wyjechało na Zachód prawie 200 tys. osób, które razem z emigracją powojenną stworzyły różnorodną pod względem politycznym, społecznym i kulturowym wspólnotę, która utrzymywała kontakty z Ojczyzną, popierała interesy narodowe w krajach zachodnich, broniła przed uciskiem Węgrów w Rumunii, Czechosłowacji i w Jugosławii; z połączonymi siłami w kraju i za granicą pielęgnowała pamięć o narodzie, reagowała na traumę traktatu w Trianon, była dumna z haseł rewolucji 1956 roku oraz musiała się zmagać z aktualnie sprawującym władzę reżimem totalitarnym Kadara.

Po 4 czerwca 1920 roku celem polityki węgierskiej, zarówno wewnętrznej, jak i zagranicznej, stało się przywrócenie granic historycznych, ukształtowanych w ciągu tysiącletniej historii Węgier w Europie Środkowej. W jaki sposób próbowano to zrealizować? Przede wszystkim potrzebne były: odpowiednia siła polityczna i ekonomiczna kraju, wzmocnienie świadomości narodowej oraz wytworzenie takiej sytuacji międzynarodowej, która sprzyjałaby rewizji granic państwowych ustanowionych przez mocarstwa w Trianon w 1920 roku. Politycy węgierscy podejmowali działania zmierzające do ponownego przyłączenia terenów zamieszkanych przez mniejszość madziarską, znajdujących się w granicach krajów sąsiednich. Dziś Węgrzy dążą do utrzymania stabilizacji w regionie i zapewnienia bezpieczeństwa swoim rodakom, ale zrezygnowali już z postulatu przyłączenia do ojczyzny utraconych ziem. Po 1945 roku większość partii politycznych odrzuciła rewizjonizm. Lata 1918–1920 to ważny okres w dziejach Węgier, ponieważ powstało wtedy nowoczesne, w pełni niezawisłe państwo, które prowadziło niezależną politykę zagraniczną. Budapeszt poszukiwał w tym czasie sojuszników, między innymi próbował zyskać poparcie Polski dla koncepcji rewizji granic. Niestety Węgry – tak jak inne państwa Europy Środkowej – stały się pionkiem na szachownicy wielkich mocarstw. Kraj popadł w zależność od Niemiec, a jej kres w 1945 roku nie oznaczał, że Madziarzy będą mogli podążać własną drogą.

Nowożytna i wsp�łczesna historia Węgier to ciągłe pasmo zmagań o wolność i niepodległość. Po 1526 r. Węgry znalazły się w zależności od Turk�w, potem Habsburg�w, aby w XX wieku, podobnie jak Polska, stawić czoła niemieckiemu i sowieckiemu zniewoleniu. Węgrzy, jako jeden z nielicznych narod�w Europu Środkowej, potrafili myśleć w kategoriach regionalnej racji stanu. W niniejszym opracowaniu Autor przybliża istotę ?ducha Węgier?, przedstawiając społeczne tło dziej�w tego kraju. Pokazuje ponadto newralgiczne momenty węgierskiej historii, kt�re w konsekwencji zaważyły r�wnież na losach innych narod�w zamieszkujących do 1918 r. tereny Korony św. Stefana. Z lektury książki wyłania się obraz dziej�w Węgier, wyznaczanych szeregiem kompromis�w zawieranych pomiędzy narodem a warstwą rządzącą. Ponadto publikacja odsłania część historycznych powiązań polsko-węgierskich, kt�re stały się fundamentem polsko-węgierskiego braterstwa.�Tadeusz Kopyś (ur. 1967 r.) ? doktor nauk humanistycznych w Instytucie Europeistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Specjalizuje się w dziejach Europy Środkowej w XIX i XX w., zagadnieniach narodowościowych i problematyce nacjonalizmu w tym regionie. Wielokrotny stypendysta instytut�w naukowych na Węgrzech (Eotvos Collegium i Europai Intezet) oraz Wielkiej Brytanii (Institut for advanced Study in Humanities w Edynburgu). Publikacje Tadeusza Kopysia poświęcone są sprawom federacji w Europie Środkowej, a także rewolucji węgierskiej 1956 r. i stosunk�w polsko- węgierskich w XX w. Do najważniejszych należą: Oskar Jaszi 1875-1957. Z dziej�w federacji w Europie Środkowej, Krak�w 2006, Kwestia narodowościowa na ziemiach Korony Świętego Stefana w latach 1867-1918, Krak�w 2001, Stosunki polsko-węgierskie w latach 1845-1970, Krak�w 2015.

ISBN: 978-83-233-4868-9, liczba stron: 342 Format: 15,8x23,5 cm, cena brutto: 39,90 W XX wieku Węgry przeszły niezwykle złożoną ewolucję w polityce zagranicznej. W chwili przejęcia władzy przez komunistów w 1948 roku Budapeszt został podporządkowany Moskwie. Zależność ta stopniowo się zmniejszała, dzięki czemu w 1968 roku Jnos Kdr mógł pełnić funkcję negocjatora między Czechosłowacją a ZSRR. W czasie kryzysu w Polsce w latach 19801981 węgierscy przywódcy sceptycznie odnosili się do skutków interwencji zbrojnej w PRL, choć uważali NSZZ Solidarność za wroga socjalizmu. Po 1989 roku polityka zagraniczna Budapesztu na nowo stała się niezależna i wielowektorowa. Za szczególnie ważne należy uznać działania mające na celu wsparcie diaspory węgierskiej żyjącej w krajach sąsiednich. Tak zwana polityka narodowa była najbardziej widoczna w relacjach z Rumunią, Słowacją, Ukrainą i Serbią.