Seweryn Goszczyński Poradie kníh

Główny bohater przyjeżdża w malownicze okolice Krosna, gdzie w pobliżu znajduje się tajemniczy zamek. Jest on owiany legendą, podobnie jak niejaki pan Machnicki, były mieszkaniec zamku, który cały czas z sentymentem go odwiedza. Mężczyzna postanawia poznać niesamowitą historię zamku oraz Machnickiego, który w najbliższej okolicy uchodzi za szaleńca. Powieść Król Zamczyska została napisana w 1842 roku przez Seweryna Goszczyńskiego. Autor przedstawił w utworze nie tylko niesamowitą historię, ale także odniósł się do rzeczywistości politycznej Polski XIX wieku. Na kartach powieści przewijają się mniej lub bardziej ukryte wątki związane z powstaniem listopadowym, sytuacją porozbiorową, a także motywy mesjanistyczne. Odrzykoński zamek postrzegany jest jako alegoria Polski, choć już podupadły, wciąż owiany chwałą.

Seweryn Goszczyński vo svojom diele, vznikajúcom vo francúzskej emigrácii, kombinuje žánre čiernoromantického gotického románu, iniciačného románu a národnej alegórie. Rozprávač, romantický tulák, sa stretáva v ruinách zámku s Machnickým, záhadným bláznom, ktorý sa vyhlasuje za posledného poľského kráľa. Machnicki, výnimočná romantická postava s bohatou imagináciou, zasvätí rozprávača do svojich mystických vízií, odhaľujúc tajomstvá podzemia zámku a záhadnej knihy. Motívy romantizmu, ako ruiny ako symbol slávnej minulosti a alegória pominuteľnosti, sa prelínajú s otázkou, či nie je blázon jediným rozumným človekom medzi "normálnymi" bláznami žijúcimi v zabudnutí. Władysław Łoziński v novele, situovanej do 18. storočia, predstavuje tajomnú prózu strašidelnej fantastiky. Rozprávač, rotmajster Vít Narwoj, a jeho vojaci sa stretávajú s démonickým Zapatanom, alchymistom s možnými nadprirodzenými silami. Útržky tajomného príbehu a nevysvetliteľné hrôzostrašné udalosti vyvolávajú otázky o halucináciách či zásahu nadprirodzených síl. Text odhaľuje len kúsok temnej oblasti, pričom čitateľ zostáva s otázkami: Vracia sa Zapatan? A ak áno, odkiaľ?